Tragedia antyczna wywodzi się z obrzędów ku czci Dionizosa. Ważnym elementem w dramacie był chór i jego przewodnik, którzy przez cały czas byli na scenie i komentowali akcję, prowadzili dialog z bohaterami.
Na przemian występują tu pieśni chóru i sceny dialogowe.
Tragedię rozpoczynał prologos (dialog lub monolog zapowiadajacy wydarzenia sztuki). Następnie wchodził chór śpiewający prodos (dalsze wprowadzenie w akcję). Dalej nastepowały po sobie kolejno epejsodiony (sceny mówione) i stasimony (pieśni chóru). Ostatnią częścią był exodos.
Pojęcia teoretycznoliterackie i ich potwierdzenia w utworze Król Edyp
1. Tragizm- nieuchronne zmierzanie gohatera do katastrofy z powodu okoliczności narzuconych człowiekowi z zewnątrz: wystąpienia nierozwiazywalnego konfliktu między równorzędnymi racjami bądź też działania fatum.
W utworze: Edyp staje przed nierozwiązywalnym konfliktem wartości. Albo dowie się. kto jest zabójcą Lajosa i ocali Teby, ale tym samym skaże się na śmierć, albo zarzuci poszukiwania mordercy i uratuje własną skórę, co będzie wiazało się z niespełnionym obowiązkiem wobec poddanych.
2. Fatum- bezsilność człowieka wobec przeznaczenia, podporzadkowanie ludzkiego losu siłom wyższym.
W utworze: o tym, że nie mozna uciec przed przeznaczeniem świadczą całe dzieje Labdakidów. Już rodzice Edypa próbowali oszukać los porzucając nowonarodzone dziecko, później sam Edyp uciekł z domu opiekunów w tym samym celu. Jednak jego losu nie mogły potoczyć się inaczej, musiał on doprowadzić Teby do klęski.
3. Ironia tragiczna- próba ucieczki człowiekaa przed przeznaczeniem, która paradoksalnie przyśpiesza spełnienie się wyroków losu.
W utworze: Edyp sądził, że jeśli ucieknie z Koryntu to klątwa go nie dosięgnie. Natomiast kiedy Edyp w uniesieniu przysięga ujac mordercę, nie mając pojęcia, że sam nim jest mamy do czynienia z ironią tragiczną w najczystrzej postaci.
4. Hamartia- wina tragiczna, nieszczęsne zbłądzenie, nieświadome popełnienie zbrodni.
W utworze: każda decyzja, jaką podejmie Edyp zbliża go do kleski, nieświadomie morduje ojca i cudzołoży z własną matką.
5.Hybris- ludzka pycha wynikająca z naiwnego przeświadczenia, że można oszukać przeznaczenie, przechytrzyć los.
W utworze: Edyp uciekając z Koryntu, wierzył w swoją młodość i siłę, wierzył, że potrafi odwrócić wyroki boskie. Zrzuca winę na innych, nie dopuszcza so świadomości swojej hamartii.
|
